De afgelopen tien jaar zetten veel particulieren en boeren in de Achterhoek zich in voor meer biodiversiteit. Ze doen dat sinds 2016 via de regeling Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Samen voeren zij dit beheer uit. Een van deze deelnemers is Herbert van Zeijts (46) uit Eefde. Samen met zijn vrouw Annelien (43) runt hij melkveehouderijbedrijf Schurink. Wat doet de familie van Zeijts aan agrarisch natuur- en landschapsbeheer op hun bedrijf en welke rol speelt VALA daarin?
De boerderij van de familie Van Zeijts ligt op een hoge kamp. Leilindes omzomen het historische voorhuis. Op hun melkveebedrijf met circa 120 hectare melken ze 200 koeien. Vanwege de melkrobot en de kleine huiskavel staan de melkkoeien op stal. Het jongvee loopt buiten. ‘We zijn niet alleen op de wereld, daarom vinden biodiversiteit belangrijk. En natuurlijk vanwege de toekomst van onze aarde. Daarnaast vind ik het ook leuk om te dealen met de omgeving en oplossingen voor de handicaps van de percelen te vinden. Ik vind het een uitdaging om er wat van te maken, want de grond moet wel iets opbrengen. Vandaar dat we behoorlijk aan agrarisch natuurbeheer doen hier op het bedrijf. Zo hebben we momenteel dertien hectare botanisch hooiland op incourante stukken en kleine percelen. We maaien hier twee keer per jaar en we gebruiken het hooi als voer voor de koeien. We hebben dat al meer dan twintig jaar in het pakket. Probleem is wel dat er teveel ongewenste kruiden komen, zoals kruiskruid. Het is een sluipmoordenaar voor de koeien. De enig oplossing is handmatig verwijderen of apart maaien en afvoeren. Ik vind de opkomst van het kruiskruid wel een zorgelijke ontwikkeling; het wordt steeds erger en er is weinig tegen te doen. Zeker nu gemeenten en terreinbeherende organisaties steeds meer aan uitgesteld maaien doen, wordt het een steeds groter probleem.’
Initiatiefnemer zonnebloemlint
Herbert is iemand die wel in is om wat uit te proberen: ‘Sinds vorig jaar hebben we zes hectare productief kruidenrijk grasland. Dat beviel toen prima. Dit jaar hebben we een nieuw perceel ingezaaid, maar dat heeft erg veel last gehad van de droogte. We moeten de regen afwachten om te kijken of het alsnog aanslaat. Dit jaar heb ik op mijn hele bedrijf maar twee en deels drie keer gemaaid. Normaal is dat wel vier keer. Vanwege de vele veldkavels beregenen we niet.’
Verder is er een bloemenrand langs ons bouwland van zes meter breed en sinds een aantal jaren hebben ze ook een zonnebloemrand langs ons maisland op de zichtbare plekken. In 2018 nam Herbert met een aantal boeren in de gemeente Lochem het initiatief om vijf kilometer zonnebloemen langs de mais te zetten met behulp van crowdfunding. Inmiddels breidde het project uit naar de hele Achterhoek en doen er zes gemeentes mee. In 2021 was het resultaat 32 km zonnebloemen. Herbert draagt het project nog steeds een warm hart toe. www.zonnebloemlint.nl
Vraagbaak op het gebied van subsidies en onderhoud
De melkveehouder vervolgt: ‘Onze houtwal valt onder hakhoutbeheer en die onderhouden we een keer per vier jaar. Verder staan hier zo’n 30 knotwilgen die we elk jaar zelf knotten en drie kikkerpoelen op vrijwillige basis. Regelmatig heb ik contact met VALA over het agrarisch natuur en landschapsbeheer op ons bedrijf. Wilfried Berendsen is onze gebiedscoördinator. Tijdens de schouw wordt gekeken of alles volgens de regels van het ANLb is verlopen. Ook als de contracten aflopen is er overleg over de mogelijkheden om in te schrijven voor een volgende periode. Onlangs maakte Rob Geerts, ecoloog bij de VALA, een rapportage over ons bedrijf. Hier kregen we een terugkoppeling van. Het beheer was ruim voldoende. Wel was het advies om ook vaste mest op de botanische hooilande te brengen. Dat doen we dan ook. In de omgeving hoor ik veel positieve reacties over de VALA. Het is goed dat ze er zijn. Ze zijn een vraagbaak op het gebied van subsidies, maar ook op het gebied van onderhoud.’
Voldoening
‘Ook de vogels vergeten we niet op Melkveehouderij Schurink, bijvoorbeeld door een akkerrand van 30 are met een patrijzenmengsel. Ik heb er, eerlijk gezegd, zelf nog nooit een patrijs gezien’, zegt Herbert lachend. ‘Vogelwerkgroep “De IJsselstreek” plaatste bij ons bedrijf nestkasten voor steenuil, torenvalk, boomklever, pimpelmees, mees, boomkruiper, gele kwikstaart / grauwe vliegenvanger en vleermuis. Al met al is het nog een hele waslijst. Natuurlijk kost agrarisch natuurbeheer wel extra werk, maar het is wel mooi werk. Ik heb er wel voldoening van. Bovendien vind ik dat agrarisch en natuur naast elkaar moeten kunnen functioneren. Mijn vrouw is, naast haar werk als boerin en wijkverpleegkundige, ook actief in een biodiversiteitswerkgroep van de dorpsraad in Eefde. Vanuit de landbouw kan zij daar haar steentje bijdragen. Het is goed om mensen bewust te maken wat er allemaal in de agrarische sector gebeurt, want er is nog veel onbekendheid. Vandaar dat we ook bezig zijn met een dorpswandeling langs een aantal boerenbedrijven. Toch ben ik van mening dat natuurinclusief boeren niet verheerlijkt moet worden. Het is afhankelijk van het soort bedrijf, de locatie en de bodem of het je als ondernemer past. Je moet ook kijken naar de ondernemer zelf. Niet iedereen heeft er liefhebberij aan of is er geschikt voor. Soms wordt het je ook een beetje opgelegd. Vanuit de zuivelorganisatie kun je als bedrijf meedoen aan een PlanetProofregeling wanneer je aan een aantal voorwaarden voldoet; je ontvangt dan iets meer voor de melk. Op ons bedrijf voldoen we vrijwel overal aan. Zeker op het gebied van agrarisch natuur- en landschapsbeheer, maar vanwege onze kleine huiskavel kunnen we niet aan de voorwaarde voldoen om de koeien buiten te laten lopen. Daardoor kunnen we niet meedoen, dat steekt me wel een beetje.’
