De patrijs is een typische boerenlandvogel maar neemt in aantal sterk af. Patrijzen hebben voedsel nodig in de winter, insecten in de zomer voor hun jongen en veilige dekking voor roofdieren. De afgelopen vier jaar hebben Gelderse boeren en particulieren akkerranden met granen en kruiden aangelegd om patrijzen te helpen. Vrijwilligers hebben patrijzen geteld om te kijken of die maatregelen effect hebben. Uit onderzoek van Stichting Landschapsbeheer Gelderland en de agrarische collectieven VALA en Rivierenland blijkt dat in bijna alle gebieden de patrijzen zijn toegenomen.
Akkerranden en graanakkers voor de patrijs
De boeren en particulieren zijn aangesloten bij Collectief Rivierenland en Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA). In 2016 zijn de eerste afspraken gemaakt voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb). Specifiek voor de patrijs hebben zij kruidenrijk akkerranden, graanakkers, struwelen en kruidenrijke graslandranden aangelegd, in totaal inmiddels 680 hectare. Akkerbouwer Arno Hendriks uit Hernen ziet dat het werkt: “We gebruiken een graan-kruidenmengsel dat in de winter goed rechtop blijft staan en dekking geeft aan patrijzen. Meer dekking van planten heeft positieve invloed op de patrijs. Zo’n 5, 6 jaar geleden zagen we hier geen patrijzen. Nu zien we zo’n 10 à 15 koppels in een gebied van 300 hectare.”
Patrijzentellers
Maar liefst 200 vrijwilligers hebben zich aangemeld om patrijzen te tellen en zijn ook opgeleid. In 2018 en 2019 hebben ze in 143 gebieden patrijzen geteld. Gekeken is waar de maatregelen zijn genomen en waar de patrijzen zaten. Conclusie: in 2019 zijn in bijna alle gebieden meer territoria van patrijzen geteld dan in 2018. Het onderzoek laat ook zien waar patrijzen voorkomen maar waar extra maatregelen nodig zijn. Beide collectieven gaan toekomstige maatregelen focussen op gebieden waar patrijzen al voorkomen. Ervaringen uit Engeland en Brabant laten zien dat je bestaande populaties patrijzen moet aanpakken, van daaruit groeit het verder. Een streven is ook om minimaal 3 tot 5% aan oppervlakte aan beheermaatregelen te nemen voor een succesvol leefgebied. Ook maatregelen midden op een akker bieden patrijzen meer dekking tegen roofdieren dan aan de randen.
Startdag boerenlandvogelbescherming
Binnenkort gaan de vrijwilligers, zoals Henk Leever uit Haarlo, weer het veld in om patrijzen te tellen: “Ik denk dat het nog niet te laat is en daarom probeer ik me in te zetten voor de patrijs en een gevarieerd landschap. Een gevarieerd en bloemenrijk landschap is ook nog eens goed voor ons eigen welbevinden”. Voorafgaand aan het telseizoen is er op zaterdag 15 februari een startdag voor alle boerenlandvogelvrijwilligers in boerderij de Hooilanden in Bennekom. In de Achterhoek en in het Rivierengebied krijgen vrijwilligers een opfriscursus patrijzen tellen. Ook wordt deze zomer een drone met warmtebeeldcamera ingezet om patrijzengezinnen op te sporen.
Actieplan
Vanuit het Actieplan Akker- en Weidevogels werken de Gelderse agrarische collectieven, Stichting Landschapsbeheer Gelderland samen om de patrijs te beschermen. Kijk voor meer informatie op de websites van Landschapsbeheer Gelderland, VALA, Rivierenland.