In deze nieuwe pilot in de Achterhoek willen we een methode ontwikkelen en toepassen waarbij door samenwerking tussen melkveehouders en akkerbouwers een duurzaam gebiedsgericht bodembeheer ontstaat. Deze pilot richt zich op de zandgebieden – en meer specifiek de grondwaterbeschermingsgebieden – in Nederland. De basis van de pilot is een gebiedsgericht en daarmee bedrijfsoverstijgend integraal teelt- en bemestingsplan. De VALA werkt samen met haar partners Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers en Agro-innovatiecentrum De Marke aan deze pilot.
Uit onderzoek blijkt dat via individuele maatregelen, in een aantal kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden en andere droge zandgronden daarbuiten, de nitraatnorm van 50 mg per liter moeilijk gehaald wordt. Een meer gevarieerd en meer verantwoord teeltplan en het specifiek aanwenden van mest naar behoefte van het gewas zijn kansrijke maatregelen. Dit vraagt in de eerste plaats om meer gebiedsgerichte samenwerking tussen akkerbouwers en melkveehouders.
Op gebiedsniveau kringloop sluiten
Zowel melkveehouders als akkerbouwers in de Achterhoek zien kansen voor kringlooplandbouw en willen actief verkennen welke mogelijkheden er zijn om op gebiedsniveau de kringlopen te sluiten. In twee gebieden is een pilot gestart, waarin respectievelijk twee en vier ondernemers samen de mogelijkheden verkennen om het bouwplan ten dienste van elkaar en gericht op het verbeteren van de bodem vorm te geven. In twee andere gebieden zijn we nog in gesprek met ondernemers om een pilot te starten. Bij een van deze pilots staat ook de verwerking van mest, het mestscheiden en effectief toepassen op bouwgrond centraal. In een andere pilot is de teelt van gewassen in de grondwaterbeschermingsgebieden passend binnen de beoogde veranderingen in het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (NAP) een uitdaging.
Verkennen en leren
Dit jaar hebben we vooral geïnvesteerd in het verkennen van de samenwerkingsmogelijkheden en het praktisch uitvoeren. Zo zijn graan en veldbonen geteeld voor de melkveehouders. En is een verdergaand gezamenlijk bouwplan in de maak voor 2023. En afwisselend bouwplan met diepwortelende gewassen en nieuwe gewassen, die passen in de samenwerking. De leerervaringen van dit jaar zet men actief in bij de keuzes voor het bouwplan voor 2023. Zo valt de opbrengst van de zomerveldbonen tegen en was de onkruiddruk groot. Voor het volgend seizoen kiest men voor de winterveldbonen met mogelijk wintertarwe als dekvrucht. Zo wordt niet alleen gewerkt naar een betere opbrengst, maar ook aan het beter benutten van de nutriënten en het voorkomen van een grote onkruiddruk. Daarnaast blijkt ook uit andere pilots dat de opbrengst van winterveldbonen beter is.
Kringlooptool
Met een ontwikkelde kringlooptool willen we inzicht gegeven in de mogelijkheden van samenwerking op gebiedsniveau. Het effect daarvan op het efficiënt gebruik van de nutriënten en het economische perspectief voor de agrarisch ondernemer. Hierbij kijken we naar de impact op de stiksof- en koolstofkringloop in de huidige situatie en kunnen we scenario’s doorrekenen van nieuwe bouwplannen. Het beoogde resultaat hiermee is het realiseren van een optimale nutriëntenbenutting (evenwichtsbemesting op basis van behoefte van het gewas), vermindering van uit- en afspoeling van mineralen en ziektedruk én verbetering van de bodemkwaliteit, biodiversiteit en klimaatbestendigheid.
Ideale bouwplan niet eenvoudig
Het ideale bouwplan inpassen binnen de bestaande regelgeving is niet eenvoudig vorm te geven. De derogatie, maar ook de inzet van gestopte ondernemers, die de grond wel op naam houden, blijft een hele uitdaging. Toch is men echt bereid en zoekende naar de mogelijke vormen om de samenwerking vorm te geven, omdat andere teelten kansrijk zijn, maar ook vragen om specialistische kennis. Juist daarin kunnen de akkerbouwers en melkveehouders wat voor elkaar betekenen.
Partners
- Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers
- De Marke Agro-innovatiecentrum
- VALA
Projectleiding
Arie Schoemaker, Coöperatieve Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek, 06-17 16 85 36, a.schoemaker@de.vala.nl
Miriam van Meeteren, inhoudelijk projectleider Aequator Groen & Ruimte, 06-26 54 41 26, mvanmeeteren@aequator.nl