Dit jaar bestaat VALA tien jaar. Binnen VALA zijn er veel mensen die de kar trokken als bestuurder, vrijwilliger of als beroepskracht. De vierdelige jubileumartikelenserie sluiten we af met Rob Geerts (63), ecoloog bij VALA, en kartrekker van het eerste uur.
Op zijn werkkamer met prachtig behang met botanische print zit Rob op de praatstoel. ‘Als Achterhoeker, woonachtig in Ulft, vind ik het leuk om actief te zijn in het gebied waar ik woon. Ik werkte destijds bij Wageningen University & Research (WUR) en raakte uit persoonlijke interesse en hobby betrokken bij de VAL Oude IJssel. Ik was geïnteresseerd in agrarisch natuurbeheer en daarnaast had het een relatie met mijn werk. Ik heb altijd gewerkt op het grensvlak van landbouw en natuur. In het begin van mijn loopbaan voerde ik graslandkarteringen uit en deed daar mijn kennis van de Nederlandse (grasland)flora op. De graslandkarteringen voerde ik in opdracht van de Landinrichtingsdienst uit in voorbereiding op ruilverkavelingen, het bepaalde mede de waarde van gronden en wat waardevol was om als natuur voor de toekomst te behouden. Opgeleid als botanisch analist werk ik inmiddels ruim 40 jaar bij WUR en ben in dienst bij Wageningen Plant Research, één van de onderzoeksinstituten van WUR.’
Bestuurslid VALA
‘Als VAL Oude IJssel vonden we destijds dat we als agrarische natuurverenigingen (ANV’s) in de Achterhoek meer moesten samenwerken en wellicht zelfs in één organisatie moesten opgaan, maar dat was toen een stap te ver. In 2011 werd het overleg opgestart van “Cluster ANV’s Achterhoek en Liemers”. Er werd een uitvraag gedaan naar een geschikte verenigingsnaam en op 20 januari 2012 was de oprichting van Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) een feit. Het eerste bestuur werd gevormd door een bestuurslid afkomstig uit elk van de zes ANV’s in de Achterhoek (zie foto). Ik mocht als bestuurslid van de VAL toen zitting nemen in het VALA-bestuur.’
Opzetten organisatie
‘In die eerste periode waren we vooral bezig met het opzetten van de organisatie. Ook pakten we allerlei projecten op, zoals Stoken op Streekhout en het oprichten van het Streekfonds Achterhoek. In aanloop naar het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) begonnen we in 2013 met het opzetten van collectieven voor het agrarisch natuurbeheer. Daarvoor moesten de ANV’s in Nederland zich verenigen in collectieven en een professionaliseringsslag maken om in 2016 klaar te zijn voor uitvoering van het nieuwe Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Vanuit een werkgroep, met Dick Looman, Jacqueline Collou, Arie Schoemaker en ik, werkten we aan die professionalisering van het collectief VALA. Zaken als het opstellen van een beheerstrategie/visie, een kwaliteitshandboek en een huishoudelijk reglement waren vereisten om als collectief gecertificeerd te kunnen worden. Daar hoorde ook een andere organisatievorm bij en zo werd op 22 december 2014 de Vereniging VALA omgezet naar een Coöperatieve vereniging VALA. Ook de coördinatoren van de ANV’s moesten worden klaargestoomd voor een andere werkwijze. De provincie Gelderland stelde aan VALA een opstartsubsidie beschikbaar om de organisatie vorm te geven en beheercontracten te kunnen afsluiten. Eén van de grote verdiensten van VALA vind ik persoonlijk dat we direct vrijwel de hele Achterhoek hebben kunnen begrenzen voor agrarisch natuurbeheer. De “witte gebieden’ waren vrijwel geheel verleden tijd en zo kregen meer agrariërs de mogelijkheid deel te gaan nemen aan het nieuwe ANLb. Eind 2015 werd VALA gecertificeerd en konden we als collectief aan de slag. Yvette Ruesen werd op 1 januari als manager van VALA aangesteld.’
Gedetacheerd bij VALA
‘Vanaf 2014 detacheerde WUR mij voor een dag per week bij VALA. Voor de WUR was het toen aantrekkelijk om mensen te detacheren in de regio en deel uit te laten maken van het regionale netwerk, voor VALA was het aantrekkelijk kennis in huis te halen en mij in te zetten bij het opzetten van het collectief. Tot op dag van vandaag is die detachering voortgezet en is er een vruchtbare samenwerking tussen WUR en VALA ontstaan. Projecten als Meervoudig Duurzaam Landgebruik Winterswijk (MDL) en de GLB-pilots zijn daar mooie voorbeelden van.’
Ambtelijk secretaris
‘Op een gegeven moment was de combinatie van bestuurslid en opdrachtnemer niet langer wenselijk. Arie Schoemaker werd eind 2015 secretaris van VALA en ik ondersteunde hem als ambtelijk secretaris tot in 2021. Met de komst van Paul ter Haar, als directeur van VALA, ben ik gestopt als ambtelijk secretaris. Ik vervulde vanaf 2016 voor VALA de functie van bureaumedewerker vanuit de detacheringsuren van WUR. Ik gaf o.a. sturing aan de schouw en beoordeelde de kwaliteit van de graslanden die onder beheer lagen. Samen met Jan Stronks, als ecoloog, beoordeelden we de voorintekening en gaven we invulling aan de beheerstrategie van VALA.’
Ecoloog en adviseur
‘Vanaf 2017 beoordeelde ik als graslanddeskundige de graslanden die onder beheer lagen in de Achterhoek en waarvan het beheer afliep. Hoe was de botanische kwaliteit/kruidenrijkdom en wat moest er aan beheer veranderen om de kwaliteit te verbeteren? Ik denk dat ik bijna al het botanisch grasland dat onder ons beheer valt wel een keer heb gezien. De laatste jaren gaf ik samen met Jan Stronks vele cursussen kruidenrijk grasland en akkerbeheer, met als doel de deelnemers in ANLb handvaten te geven voor goed beheer van hun graslanden en akkers om zo de kwaliteit naar een hoger plan te krijgen. Ik ben blij dat ik zo mijn expertise heb kunnen inzetten en een bijdrage heb kunnen leveren aan succesvol agrarisch natuurbeheer. De landbouw is toe aan meer kruidenrijk grasland en meer biodiversiteit. In het verleden experimenteerden we er al veel mee, o.a. in het MDL-project wat ik eerder noemde, maar toen was blijkbaar de tijd er nog niet rijp voor. Biodiversiteit en landschapselementen (agroforestry) worden weer meer op waarde gezet. Met een project als Houtwal 2.0 proberen we nieuwe houtopstanden zo te ontwerpen dat de landschapselementen weer functionele waarden hebben voor de bedrijfsvoering van een melkveehouderij, denk aan veevoeding of invang van stikstof. Wil je boeren meekrijgen dient er een verdienmodel aangehangen te worden.’
Trots op VALA
‘VALA is een prettige organisatie om voor te werken en heeft een goede naam opgebouwd. We liepen altijd al voorop en zetten in korte tijd een mooie en professionele organisatie neer. We waren en zijn nog steeds een voorbeeld voor veel collectieven. De kracht van VALA zit deels in de ambitie en de durf om nieuwe dingen op te pakken en risico’s te nemen. Daarnaast hebben we een enorm potentieel aan expertise, ervaring en kennis in huis, zowel in de werkorganisatie als het bestuur, én niet te vergeten we beschikken als Achterhoekers over een gezonde dosis humor en relativering. Dat alles maakt wat VALA nu is. Voor de komende periode ligt er wederom een enorme uitdaging met o.a. de inpassing van de Ecoregeling en de opgaven die er liggen voor klimaat, stikstof, bodem en water. Voorop staat dat we ons willen inzetten voor behoud en versterken van biodiversiteit en landschap in de Achterhoek. Dat kunnen we echter alleen realiseren in samenwerking met boeren, andere grondeigenaren, terreinbeherende organisaties en overheden. Die samenwerking is nu goed en daar willen we aan blijven werken. Ik hoop ook de komende jaren mijn steentje hieraan te mogen bijdragen.’